Bảo hiểm xã hội (BHXH) là chính sách nhân văn, nhằm đảm bảo cho người lao động (NLĐ) lúc về già có nguồn thu nhập nhất định để sinh sống. Không những thế, BHXH còn trợ cấp cho NLĐ nếu không may bị bệnh, tai nạn lao động, thai sản, thất nghiệp...

          Theo quy định của pháp luật hiện hành, sổ BHXH được cấp và giao cho từng NLĐ giữ để theo dõi việc đóng, hưởng các chế độ BHXH và là cơ sở để giải quyết các chế độ BHXH, BH thất nghiệp. Việc mua bán, chuyển nhượng hoặc cầm cố, thế chấp sổ BHXH là các hành vi vi phạm pháp luật.

Ông Đàm Lực Sĩ – Giám đốc BHXH tỉnh Sóc Trăng cho biết thêm về tình trạng thu gom sổ BHXH

          Thời gian qua, tại Sóc Trăng hiện chưa ghi nhận trường hợp nào mua bán sổ BHXH. Tuy nhiên, vẫn có dấu hiệu của hành vi này qua việc ký hợp đồng ủy quyền giải quyết hưởng chế độ BHXH một lần, hưởng trợ cấp thất nghiệp cho người khác, năm 2019 đã có 80 trường hợp NLĐ ủy quyền cho 19 đối tượng nhận thay BHXH 1 lần với tổng số tiền trên 1 tỷ 395 triệu đồng. 4 tháng đầu năm 2020 có 08 trường hợp NLĐ ủy quyền cho 03 đối tượng nhận thay BHXH 1 lần với tổng số tiền trên 469 triệu đồng. Có thể nói, có tình trạng thu gom, mua sổ BHXH như hiện nay là quy định cho phép NLĐ được nhận BHXH một lần còn khá “thoáng”. NLĐ có thể mang sổ BHXH của mình đến bất cứ cơ quan BHXH nào trong cả nước để làm thủ tục. Do đó, các đối tượng có thể thu gom sổ BHXH, rồi mang đến các địa phương khác để làm thủ tục. Trong khi đó, nếu người nhận ủy quyền hợp pháp, tuân thủ đúng quy định về ủy quyền, thì cơ quan BHXH lại không có quyền từ chối giải quyết. Ông Đàm Lực Sĩ – Giám đốc BHXH tỉnh cho biết: Cơ quan BHXH rất mong NLĐ cân nhắc thận trọng để giữ lại tài sản này, vì nếu chuyển sổ BHXH cho người khác trước tiên sẽ ảnh hưởng không tốt đến quyền hưởng an sinh xã hội của chính bản thân NLĐ, khi phải nhận số tiền ít hơn số tiền BHXH bản thân NLĐ đáng được hưởng, trong khi đó, nếu nhận BHXH 1 lần NLĐ sẽ được hưởng 1,5 tháng lương bình quân nếu tham gia BHXH trước năm 2014 và 02 tháng lương bình quân nếu tham gia BHXH từ năm 2014 trở lại đây, đồng thời được Nhà nước điều chỉnh mức bù trượt giá theo thời gian. Trong trường hợp chưa đủ 12 tháng nghỉ việc mà NLĐ có việc làm và tiếp tục đóng BHXH thì sổ BHXH cũ sẽ không là căn cứ để giải quyết hưởng BHXH một lần, khi đó tranh chấp giữa NLĐ và người giữ sổ BHXH sẽ rất phức tạp. Việc NLĐ chuyển sổ BHXH cho người khác có thể tiếp tay cho hành vi vi phạm pháp luật và gây bất ổn trong xã hội.

         Thời gian qua, thực hiện chỉ đạo của BHXH Việt Nam, BHXH tỉnh Sóc Trăng đã chỉ đạo BHXH các huyện, thị xã phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng, công an, lao động, công đoàn … cơ quan báo chí tại địa phương tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền đến đông đảo NLĐ và Nhân dân về các quy định của của pháp luật về BHXH; khuyến cáo NLĐ không thực hiện mua bán sổ BHXH, ký hợp đồng ủy quyền giải quyết hưởng chế độ BHXH một lần, hưởng trợ cấp thất nghiệp cho người khác nếu không có lý do chính đáng. Để làm tốt công tác tuyên truyền cho người dân hiểu đúng, đủ về lợi ích của BHXH cũng như tránh tình trạng người tham gia BHXH thực hiện hành vi mua, bán Ông Đàm Lực Sĩ cho biết thêm: Để quản lý chặt chẽ việc quản lý sổ BHXH khi giải quyết các chế độ BHXH theo quy định của pháp luật, đảm bảo quyền lợi cho NLĐ, ngăn chặn tình trạng trên, BHXH tỉnh đã thống kê những trường hợp được ủy quyền nhận tiền trợ cấp BHXH một lần, cụ thể là những trường hợp một người được ủy quyền nhận BHXH một lần cho từ hai người trở lên, báo cáo UBND tỉnh, đồng thời có công văn gửi Bưu điện tỉnh, đề nghị Bưu điện tỉnh chỉ đạo Bưu điện các huyện, thị xã, thành phố không chi trả cho những người được ủy quyền nhận trợ cấp BHXH một lần theo danh sách do BHXH tỉnh cung cấp. Trong quá trình chi trả, nhân viên Bưu điện phải kiểm tra chặt chẽ, đầy đủ các tiêu chí, tính pháp lý của Giấy ủy quyền hoặc Hợp đồng ủy quyền. Kịp thời thông báo đến cơ quan BHXH để phối hợp giải quyết đối với những trường hợp bất thường.

          Đồng thời BHXH tỉnh cũng chỉ đạo BHXH các huyện, thị xã thực hiện rà soát lại thông tin (họ tên, địa chỉ) của những đối tượng được ủy quyền nhận trợ cấp BHXH một lần phát sinh tại BHXH huyện, thị xã để đối chiếu với thông tin của đối tượng do BHXH tỉnh cung cấp. Khi tiếp nhận hồ sơ đề nghị giải quyết hưởng BHXH một lần của NLĐ, phải kiểm soát các thông tin, đối chiếu dữ liệu trên Hệ thống với thông tin trên sổ BHXH và đơn đề nghị, đảm bảo các thông tin của người hưởng phải thống nhất; kiểm tra tính pháp lý của “Giấy ủy quyền” hoặc “Hợp đồng ủy quyền”. Khi xem xét giải quyết phải kiểm tra, phải đối chiếu đảm bảo đủ điều kiện giải quyết hưởng BHXH một lần theo quy định của Luật BHXH. Khi trả kết quả giải quyết hưởng BHXH một lần phải kiểm tra, đối chiếu kỹ giấy tờ tùy thân của người nhận kết quả; đảm bảo trả hồ sơ, trả tiền đúng cho NLĐ hoặc người được ủy quyền hợp pháp. Bên cạnh đó, tiến hành thẩm tra, thống kê những trường hợp một người được ủy quyền nhận BHXH một lần cho từ hai người trở lên, kiểm soát để phát hiện dấu hiệu trục lợi từ việc thu gom, mua bán sổ BHXH. Chủ động phối hợp với các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể tại địa phương tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH để nâng cao nhận thức của NLĐ về quyền lợi hưởng chính sách an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước; đồng thời cảnh báo đến người dân, NLĐ để không bị lôi kéo, xúi giục bán sổ BHXH và kịp thời phát hiện, tố giác các hành vi vi phạm.

          NLĐ bán sổ BHXH đồng nghĩa với việc toàn bộ quá trình đóng BHXH sẽ bị mất, phải tham gia lại từ đầu, ảnh hưởng đến việc thụ hưởng các chế độ chính sách về BHXH sau này. Do đó NLĐ tuyệt đối không thế chấp hay bán lại sổ BHXH của mình cho các đối tượng thu mua để phòng tránh những tình huống xấu có thể xảy ra. Phải coi sổ BHXH là một loại tài sản đặc biệt gắn liền với nhân thân, quyền lợi không thể tách rời của NLĐ.

Phương Anh